San Migel in Excelsisko Santuarioko Kofradia santuak ia mila urte dituela esan behar. Bere helburua izan da San Migelenganako debozioa sustatzea eta aldi berean santurioa ekonomikoki mantentzea.

Kofradiaren jatorria XI. Mendearen bukaeran aurki dezakegu. Pedro de Roda Iruñeko apezpikuak fundatu zuen. Ehun urte beranduago 1191an, Santxo VI. Jakituna Nafarroako errege zela Pariseko Pedro apezpikuak lege indarra eman zion Kofradiari, santuario ondoan dagoen erikuntza eman zion eta Iruñeko apezpikua bertako erretore iznago zela erabaki zuen.

XIII. mendearen bigarren zatian, Urbano IV. Aita Santuak Aralarko Santuarioko kofrade eta ongile guztiei 100 eguneko indulgentzia eman zizkien. 1295ean estatutuak berritu ziren eta 1297tik agerian da San Migeleko Kofradia urtean hiru aldiz biltzen zela santuarioan.

Historian zehar Kofradiak momentu onak bizi izan ditu baino une latzak ere igaro behar izan ditu. Jende gehien izan duen garaietan 40000 mila kofradetik gora izan zituela aipatu behar da. Horri esker santuarioan bertan 20 apez bizitzen egon zirela esan behar. Abuztu erdi aldera festa nagusia ospatzen zen milaka erromes gerturatzen zirelarik. Bi egunez ospakizun liturgikoak egoten ziren eta feria izaten zen inguruan.

1492an, Inozentzio VIII. aita santuak indulgentzia berriak eman zizkien San Migel in Excelsiseko kofrade eta debotoei, eta 1613an, Paulo V.k Jubileoaren grazia eskeini zien iraileko lehen igandean santuarioa bisitatzen zutenei.

Garai luzean beheraka joan arren, XX. mendearen hasieran, Mariano Arigita txantreak berriro bultzatu zuen Kofradia, eta estatutu berriak Iruñeko apezpikua zen José López Mendozak onartu zituen 1916ko martxoaren 9an. 1928an erreforma bat burutu zelarik.

Gaur egun, kofradeen kopurua 1500ekoa dela esan daiteke eta Kofradiak urtero antolatzen dituen bileretara, ohizkoa denez ekaineko lehen igandean, 200 bat lagun biltzen dira.

Azken finean, inolako zalantzarik gabe, esan dezakegu, gaur egun, santuario fundatu eta mila urte geroago, galdu ez bada San Migeleko patrimonio monumentala eta espirtuala, neurri handi batean Kofradiari esker izan dela. Hau da, San Migelen deboto izan diren milaka eta milaka gizon-emakumeei esker. Haiek transmititu dute bere San Migelenganako eta Aralarko santuarioarenganako maitasuna eta debozioa belaunaldiz belaunaldi. Eta une latzetan haiek lan handia egin dute bizirik mantentzeko Euskalerriko bihotza den santuario honetako harriak.

Inocencio Ayerbe jauna, Santutegiko azken egoile kaperaua, 56 urtez haren buruan egon zena –1945 urtetik bere heriotzaraino 2001ean- Kofradiari bizi berria eman zion, San Migelen jarraitzaile mordo bati esker. 1999ko irailaren 1ean, San Migelen Kofradiako Estatutu berriak baieztatutak izan ziren. Hauetan, Kofradia bezala, izendatua izan zen Sinestunen Elkarte Publikoa, kanonikoaren eraikia.

Estatutuak diotenez, Kofradiaren xedeak, hurrengoak dira:

• Aralarko San Migel in Excelsis Goiaingerua, euskal Herriko zaindariaren kultu eta debozioa bultzatzeaq eta sutatzea, Jesukristo gure Jaunaren Ebenjelioaren ikasbideari atxikia giza anaitasun unibertsala landuz.
  
• Vigilar la conservación y mejora de su Basílica y Casa, hospedería y demás dependencias del Santuario y su entorno, a fin de preservar su imagen y carácter religioso. Conservar, fomentar y mejorar si cabe todas y cada una de las tradiciones que se han mantenido a lo largo de la historia.
  
• Bere Basilika eta Etxea, ostatua eta santutegiko beste egoitzak eta ingurunea zaintzea eta hobetzea, hauen itxura eta izaera erlijiosoa mantentzeko. Mantendu, sustatu eta hobetu, ahal bada, Historian zehar iraun duten tradizio guztiak.
  
• Kofrade eta adiskideen santutasuna, eta San migeli debozioa diotenen benetako kristau bizitza handitzea; beste apostolutza jarduerak burutzea, besteak beste, ebanjelizaziorako ekinbideak, pietate edo karitate obren gauzapena eta munduko bizitza kristau espirituaz bultzatzea (298,1 k.); kofrade eta kide guztien alde, bizirik zein hilik daudenak, eta hauen familien alde otoitz egitea.
  
• Santutegiaren ezagutza hobea bultzatzeko jarduerak antolatu eta bideratzea, Kofradiaren barrenean eta kanpoan. Jarduera hauek zerikusia izanen dute bere Historia eta jatorriarekin; eta Santutegiarekiko maitasuna bultzatzea, gazteen artean bereziki; eta Kofradeen arteko elkarbizitzan sakontzea.
  
• Santutegiaren konserbatzioa eta hobekuntza zaintzea, bisitari guztiei eskaini behar zaizkien zerbitzu publiko guztiak kontuan hartuz, zerbitzu hauek guztien eskura jarriz, salbuespenik gabe.
  
• Santutegiko ingurumena alderdi guztietatik zaindu, ekologiko, humano eta kultural ikuspegietatik; halaber, bisitari guztiei eskaini behar zaizkien erosotasun-baliabide minimo batzuk zaintzea.
  
• Bitartekoak jarri Santutegia erromesen, mendizaleen eta naturaren zein usadioen maitaleen aterperako gunea izan dadin, halaber tokiko herri erlijiositate espiritua mantetzea da, beste ekintza guztiak baino lehenik.
  
• Solidarioak eta kolaboratzaile leialak izan, Santutegian eta bertako egoitzetan sortzen diren behar guztiei aurre agiteko.

     ARALARKO SAN MIGELEN KOFRADIA
     31840 UHARTE ARAKIL (Nafarroa)

Kofradiaren partaideak izan nai dutenek testu honi erantsirik dagoen galdetegia erantzutea beharrezkoa dute.